Babası Ertuğrul Beyin 1281 de ölümü üzerine Kayi Boyu'nun
idaresini eline alan Osman Bey, aşiret reisliğinden ise
başlayarak kırk yılı asan bir zarfında gösterdiği mütemadi
muvaffakiyetler üzerine: önce Selçukluların uç beyi, sonrada
istiklâle işaret sayılır şekilde mustakilen harekat suretiyle
, emrinin geçtiği toprakları büyültmesi sayesinden kendi
adiyle anılan "Osmanlı Devleti"nin "kurucusu" olmuştur.
Eski kayıtlara göre; 1284 te Söğüt ve havalisinin Osman
Beye verildiğine dair Selçuklu sultanından ferman gelmiş,
beş yıl sonra da İnönü ve Eskişehir'in ilhakıyla emrindeki
yerlere "uç Beyi" olduğu bildirilmiştir zira Osman Beyin
Selçuklu Bizans hududunda gösterdiği muvaffakiyet üzerine,
1284 senesini takibenden yıllarda, bir nevi hudut valiliği
mesabesinde olan uç beyliğini bizzat hakkederek aldığı muhakkaktır.
Osman Bey aslen Karaman'lı olan, tahsil için Sam'a gidip
sufiyye mesleğine intisaba ederek dönen ve Söğütte halkı
ircada başlayan büyük alim Şeyh Edeb Ali Hazretleri 'nin
kızı Mal Hatun'la evlenir ve bu evlilikten Alâatiin Bey,
Çoban Bey, Orhan Bey (padişah olmuştur), Hamid Bey, Fatma
Hatun, Pazarlı Bey, Melik Bey adlarında çocukları olmuştur.
Bilecik ele geçirilince, Osman Bey burada bir cami ve kendisi
için bir ev yaptırmış, şehrin kadılığını da kayınbabası
Şeyh Ede Bali'ye vererek Bilecik'te bir müddet oturmuştur.
Onun için Bilecik'in kısa bir müddet için de olsa Osmanlılara
merkezlik ettiği kabul edilir.
1299 yılında Selçuklu sultani üçüncü Alâattin Keykubat
bir isyan yüzünden merkezi hükümetten kaçarak ayrıldığından,
devlet başsız kaldığı cihetle, bir kısım Türkmenler Osman
Beyin yanına gelmişlerdir. Böylece Osman Bey hem kuvveti
artırdığından, hem de Selçuklu otoritesinin ortadan silinircesine
zayıflamasından faydalanarak, eskisinden çok daha serbest
harekete başlamıştır. Onun içindir ki; eski Osmanlı tarihlerinin
gelenek halini alan kayıtları vecihle 1299 senesi Osmanlıların
istiklâl yılı olarak kabul edilmiştir. 1301 de Yenişehir
zapt edilerek merkez ittihaz edilmiş ve burası Bursa'nın
zaptına kadar merkez olmakta devam etmiştir.
Bursa şehri 1314 yılından itibaren kuşatılmaya başlanmış
ve on iki yıl sürmüştür. Nihayet âciz vaziyette kalan Bizans
tekfuru şehri 1326 da teslim etmiştir. Bursa kuşatması devam
ederken Osman Bey 1324 de Söğüt'te vefat etmiştir. Bursa'nın
zaptı, babasının hastalanması üzerine abluka ve kuşatmayı
idare eden Orhan Beyin zamanında vuku bulmuştur.
Osmanlı devletinin kurucusu ve ilk hükümdarı sayılan Osman
Bey azim sahibi ve islerini plânlı şekilde yürüten bir şahsiyetti.
Harbleri: Ermeni-Beli çarpışması (1284),
Kulaca - Hisar'ın fethi(1285?), Bilecik ve Yarhisar'in fethi(1298),
Inegöl'ün fethi(1298?), Yenişehir'in zaptı(1301), Koyunhisar
muvaffakiyeti(1301). Osman Gazinin Dinboz zaferi ve Kestel
Ulubad kalelerinin zaptı (1306), Yalova , Akhisar, Geyve
ve Lefke'nin fethi (1307 - 1313) Bursa kuşatması (1314 -
1326)